Irak İçin Hangi Ülkeden Ne Kadar Yardım Teklifi Geldi? Bu ülkeyi bu hale kimler getirdi? Şimdi neredeler ?
Terör örgütünün işgalindeki topraklarının büyük ölçüde geri alınmasıyla ülkenin istikrarlaştırılmasına yönelik adımlar “Irak Yeniden İmar” konferansıyla atıldı.
Uluslararası toplumun Irak’ın yeniden imarı için toplandığı konferans 70’den fazla bağışçı ülke ve uluslararası kuruluşun katılımıyla Kuveyt’te düzenlendi. Konferansın gündemi, Irak’ın terör örgütü DEAŞ’a karşı savaşta hasar gören ya da tamamen yıkılan altyapısının yapılandırılmasıydı.
Iraklı yetkililer, terör örgütü DEAŞ’tan kurtarılan bölgelerin yeniden imarı için 88,2 milyar dolara ihtiyaç olduğunu söylüyor. Konferansta Türkiye dahil bir çok ülkeden yardım teklifi geldi.
İbadi’den çağrı
Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, terör örgütü DEAŞ’ın ülkesinin hizmet ve ekonomik altyapısını hedef aldığını ve 150 bin yerleşim alanını yerle bir ettiğini söyledi ve uluslararası topluma destek çağrısı yaptı.
Türkiye
Türkiye konferansa Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu başkanlığında bir heyetle katılım sağladı. Irak’ın yeniden imarı için Türkiye’nin 5 milyar dolar kredi kolaylığı sağlayacağını şu sözlerle açıkladı:
“5 milyar dolar bir kredi vaadinde bulunduk. Aynı şekilde 50 milyon dolarlık insani ve kalkınma yardımları için ve bu insani ve kalkınma yardımı içeren projeler için bir hibe, yani kredi taahhüdünde bulunduk.”
Avrupa Birliği
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini ise Irak’ın istikrarı ve insani yardımlar kapsamında 400 milyon avro yatırımda bulunacaklarını açıkladı.
Almanya
Almanya ise Irak’a 432 milyon dolarlık bir yardım taahhüdünde bulundu.
Birleşmiş Milletler
BM Genel Sekreteri Guterres ise Irak hükümetinin yeniden imar projesi için sosyal yönde atacağı adımlara destek amacıyla 2 yıllık yardım programı başlatacaklarını duyurdu.
ABD
ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson, ise ABD’deki Eximbank’ın Bağdat yönetimiyle 3 milyar dolarlık bir kredi anlaşması yapacağını açıkladı.
Kuveyt
Kuveyt Emiri Sabah el-Ahmed el-Cabir es-Sabah, Irak’ın yeniden imarı için kredi ve yatırım fırsatları çerçevesinde ülkesinin 2 milyar dolarlık bütçe ayırdığını söyledi.
Katar
Katar Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani ise ülkesinin Irak’a 1 milyar dolar değerinde bir dizi yatırım ve kredi sağlayacağını söyledi.
S. Arabistan ve BAE
Suudi Arabistan 1,5 milyar dolar, Birleşik Arap Emirlikleri ise 500 milyon dolar değerinde destek sağlayacağını açıkladı.
Teröristlerin verdiği zarar büyük
Terör örgütü DEAŞ, Irak’ta arazide hala olsa da büyük şehirlerde büyük ölçüde sona erdi. Ülkede DEAŞ işgaline uğrayıp kurtarılmış, özellikle Sünni nüfusun yoğun yaşadığı yerlerde tahribat çok fazla.
Özellikle Musul şehrinin batı kesimi tamamen 2. Dünya Savaşı sonrası Almanya gibi yerle bir edildi. Musul’a bağlı önemli kasabalardan biri olan Telafer de ciddi zarar gören yerlerden biri.
Konferans dolayısıyla bu yerlerin hasar ve ihtiyaç tespit raporları ortaya kondu.
88 milyar dolara ihtiyaç var
Türkiye’nin Bağdat Büyükelçisi Fatih Yıldız Irak’ta yeniden imar için halihazırda 88 milyar dolara ihtiyaç olduğunu söyledi ve şöyle devam etti:
“Irak tabii ki finansman açısından ciddi bir darboğazda ama kaynakları var. Özellikle kuzeydeki referandumun ardından Irak belli tartışmalı bölgelerde sahada bazı değişiklikler yaptı. Kerkük’ü ele geçirdi ve buradaki petrol sahaları artık Bağdat yönetiminin kontrolü altında.
Bunun da Irak’a finansman açısından ciddi getirileri olacak. Dolayısıyla her ne kadar finansman şu aşamada sıkıntılı olsa da uzun vadede kendi ayakları üzerinde durabilecek kaynaklara sahip. O yüzden de uluslararası toplumun ve Türkiye’nin bakışı uzun vadede kendi ayakları üzerinde duracak bir Irak’a şimdi nasıl yardımcı olabiliriz.”
“Türkiye’nin vizyonunda sadece mücavir bölgeler yok”
Bunun önemli bir boyutunu kısa vadede sonuç alabilecek projelere yapılacak bağışların oluşturacağını dile getiren Yıldız, hala 2,5 milyon insanın evine dönmeyi beklediğine söyledi.
Yıldız, bu insanların döndüklerinde hayata yeniden başlamaları için ilk yardımların daha ziyade yerinden edilmişlerin geri dönmesine yönelik olacağını anlattı:
“İkinci aşama da Irak’ın uzun vadede düşük faizle ödeyebileceği birtakım altyapı iyileştirmeleri veya o altyapının kurulmasından oluşuyor. Türkiye hem komşuluk bağı hem de Türkmen yoğun bölgelerin terörden ciddi anlamda zarar görmüş yerlerden olmasını göz önünde bulunduracak ancak vizyonunda sadece mücavir bölgeler olmayacak. Irak’ın güneyine kadar Türklerin belli projelerde mutlak surette yer alması, izi olması gerekiyor. Türkiye sahanın ekonomik, ticari gerçeği. Müteahhitlerimiz zaten bugüne kadarki performanslarıyla ülkede çok iyi noktada.”
“Sahada Türklere ihtiyaç olacak”
Yıldız, her ülkenin firmalarının Irak’ta çalışmaya gönüllü olmadığını, ülkeyi o kadar iyi tanımadıklarını ve sahada bir şeyi yeniden imar etmek için Irak’ta mutlaka Türklere ihtiyaç olacağını vurguladı.
Türkiye’nin Irak’ta sadece müteahhitliğe sıkıştırılamayacak kadar geniş yelpazede iş yapması gerektiğinin altını çizen Yıldız, “Irak şu anda bizim için Almanya ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden sonra üçüncü büyük ihracat destinasyonu.” dedi.