Gastronomi Turizminde Van Kahvaltısı Örneği Bölüm -02-
Destinasyon Markalaşmasında Gastronominin Önemi: Van Kahvaltısı Örneği
Reha KILIÇHAN | Hasan KÖŞKER
Van ili hakkındaki önermelere katılım düzeyi incelendiğinde ilk sırada “doğal güzelliklere sahiptir ( x =4,16)” önermesi görülmektedir.
Van ili sınırları içerisinde Akdamar Adası, Çarpanak Adası, Adır Adası, Muradiye Şelalesi, Van Gölü, Erçek Gölü, Ters Başlı Van Lalesi ve Kanisipi Çağlayanı gibi pek çok doğal güzelliğin var olmasından dolayı araştırmaya katılan kişilerin bu konuya daha çok önem verdikleri söylenebilir. “Tarihi eserlere sahiptir ( x =4,02)” önermesi ziyaretçiler tarafından önem verilen bir diğer önermedir.
Van Kalesi, Hoşap Kalesi, Çavuştepe Kalesi, İkiz Kümbetler, Gevaş Selçuklu Mezarlığı ve pek çok tarihi köprü, cami ve kilisenin, varlığından dolayı araştırmaya katılanların önem verdikleri söylenebilir. Önem düzeylerine göre üçüncü sırada “kaliteli konaklama tesislerine sahiptir ( x =3,95)” önermesi bulunmaktadır. Van ili sınırları içerisinde 3, 4 ve 5 yıldızlı 17 adet konaklama tesisinin var olması ve araştırmaya katılan kişilerin bu tesislerden hizmet almasından dolayı bu önermeye önem verdikleri düşünülebilir.
Dördüncü sırada “yardımsever bölge insanına sahiptir ( x =3,87)” önermesi, beşinci sırada “kaliteli yiyecek içecek işletmelerine sahiptir ( x =3,81)” önermesi yer almaktadır. Bununla birlikte, en az önem düzeyine sahip önermenin “düzenli bir trafik akışına sahiptir ( x =2,58)” olduğu belirlenmiştir. Bu önermeden de araştırmaya katılan kişilerin Van ilinde trafiğin yoğun olmamasından dolayı düzenli bir trafik akışına fazla önem vermedikleri söylenebilir. Van kahvaltısı hakkındaki önermelere katılım düzeyi incelendiğinde ilk sırada “Van kahvaltı salonlarına ulaşım kolaydır ( x =4,32)” önermesi görülmektedir. Van il merkezinde kahvaltı salonlarının çok sayıda ve merkezi konumda olmasından dolayı araştırmaya katılan kişilerin bu noktaya daha çok önem verdikleri söylenebilir. “Van kahvaltısı tanınmıştır ( x =4,29)” önermesi ziyaretçiler tarafından önem verilen bir diğer önermedir.
Türkiye’nin hemen her bölgesinde Van kahvaltısı sunan yiyecek içecek işletmelerinin faaliyet göstermesi ve Van merkezli kahvaltı salonlarının diğer illerde şubelerini açmalarından dolayı araştırmaya katılanların önem verdikleri söylenebilir. Aynı nedenlerle üçüncü sırada “Van kahvaltısı popülerdir ( x =4,25)” önermesi bulunmaktadır. Dördüncü sırada “Van kahvaltısının çeşitliliği zengindir ( x =4,22)” önermesi yer almaktadır. Van kahvaltısı denilince sofralarda yer kalmayacak derecede çeşitli, birbirinden özel yöresel ürünler akla geldiğinden araştırmaya katılan kişilerin önem verdiği söylenebilir. Beşinci sırada “farklı nitelik ve kalitede Van kahvaltı salonları bulunmaktadır ( x =4,16)” önermesi yer almaktadır. Van ilinde 60’a yakın kahvaltı salonunun bulunması araştırmaya katılan kişilerin önem verdikleri söylenebilir.
Bununla birlikte, en az önem düzeyine sahip önermenin “Van Kahvaltısı salonları müşterilerine kültürel deneyim (yöresel kıyafet gibi) yaşatmaktadır ( x =2,53)” olduğu belirlenmiştir. Bu önermeden de araştırmaya katılan kişilerin kültürel deneyime fazla önem vermedikleri söylenebilir. Araştırmada elde edilen verinin;
a) değişkenlerin nicel özellik taşıması,
b) normal dağılım göstermesi,
c) varyansların homojen olması,
d) denek sayısının 30’un üzerinde olması gibi şartları sağlamasından dolayı analizler parametrik testler yapılarak yorumlanmıştır (Ural ve Kılıç, 2006).
Araştırma soruları kapsamında;
cinsiyet değişkeni açısından araştırmaya katılan kişilerin Van ili ve Van kahvaltısına ilişkin ifadelere katılım düzeylerinde anlamlı bir farklılığın olup olmadığını belirlemek için bağımsız örneklem t testi, katılımcıların yaşlarına, eğitim durumlarına, mesleklerine ve hane halkı gelirlerine göre Van ili ve Van kahvaltısı hakkındaki ifadelere katılım düzeylerinin farklılaşıp farklılaşmadığını test etmek için tek yönlü varyans analizi yapılmıştır.
T testi birbirinden bağımsız iki grubun ya da örneklemin bağımlı bir değişkene göre ortalamalarının karşılaştırılarak, ortalamalar arasındaki farkın belirli bir güven düzeyinde anlamlı olup olmadığını test etmek için kullanılan bir yöntemdir (Kalaycı, 2010, s.74). Tablo 3.’e göre cinsiyet değişkeni açısından araştırmaya katılan kişilerin Van ili ve Van kahvaltısına ilişkin ifadelere katılım düzeylerinde p>0,05 anlamlılık düzeyinde anlamlı bir fark olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Varyans analizi, ikiden fazla bağımsız değişkenin aritmetik ortalama değerlerinin birbirinden farklı olup olmadığının araştırılması için kullanılan bir yöntemdir (Kozak, 2014, s.152). araştırmaya katılan kişilerin Van ili ve Van kahvaltısına ilişkin ifadelere katılım düzeyinde yaş gruplarına göre p>0,05 anlamlılık düzeyinde anlamlı bir fark olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmaya katılan kişilerin Van ili ve Van kahvaltısına ilişkin ifadelere katılım düzeyinde eğitim durumlarına göre p>0,05 anlamlılık düzeyinde anlamlı fark olduğu tespit edilmiştir. Bu farklılığın hangi gruplardan kaynaklandığını tespit etmek için Tukey testi yapılmıştır. Tukey testi sonuçları değerlendirildiğinde; Van ili hakkındaki ifadelere katılım düzeyinde “ilköğretim” mezunu kişilerin ( x =3,65) ortalamalarının “lisans” mezunu kişilerin ( x =3,21) ve “lisansüstü” mezunu kişilerin ( x =3,21) ortalamalarından daha yüksek olduğu belirlenmiştir.
“İlköğretim” mezunu kişilerin “Lisans” ve “lisansüstü” mezunu kişilere göre Van ili konusunda daha olumlu düşündükleri söylenebilir. Ayrıca “ortaöğretim” mezunu kişilerin ( x =3,51) ve “ön lisans” mezunu kişilerin ( x =3,45) ortalamalarının “lisans” mezunu kişilerin ( x =3,21) ortalamasından daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuca göre “lisans” mezunu kişilerin “ortaöğretim” ve “ön lisans” mezunu kişilere göre Van ili konusunda daha olumsuz düşündükleri söylenebilir. Van kahvaltısı hakkındaki ifadelere katılım düzeyinde “ilköğretim” mezunu kişilerin ( x =4,03) ve “ortaöğretim” mezunu kişilerin ( x =3,94) ortalamalarının “lisans” mezunu kişilerin ( x =3,70) ortalamasından daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu sonuca göre “lisans” mezunu kişilerin “ilköğretim” ve “ortaöğretim” mezunu kişilere göre Van kahvaltısı konusunda daha olumsuz düşündüklerini söylemek mümkündür. Araştırmaya katılan kişilerin Van iline ilişkin ifadelere katılım düzeyinde mesleklerine göre p>0,05 anlamlılık düzeyinde anlamlı fark olduğu ve Van kahvaltısına ilişkin ifadelere katılım düzeyinde mesleklerine göre p>0,05 anlamlılık düzeyinde anlamlı fark olmadığı tespit edilmiştir.
Van iline ilişkin ifadelere katılım düzeyinde mesleklerine göre farklılığın hangi gruplardan kaynaklandığını tespit etmek için Tukey testi yapılmıştır. Tukey testi sonuçlarına göre “işçi” olarak çalışan kişilerin ( x =3,63) ortalamasının “memur” olarak çalışan kişilerin ( x =3,24), “emekli” olanların ( x =3,26) ve “işsiz” olanların ( x =3,31) ortalamalarından daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuca göre “işçi” olarak çalışan kişilerin, “emekli” olanlara ve “işsiz” olanlara ve “memur” olarak çalışanlara göre Van ili konusunda daha olumlu düşündüklerini söylemek mümkündür. Araştırmaya katılan kişilerin Van ili ve Van kahvaltısına ilişkin ifadelere katılım düzeyinde hane halkı gelirlerine göre p>0,05 anlamlılık düzeyinde anlamlı fark olduğu tespit edilmiştir. Van iline ilişkin ifadelere katılım düzeyinde hane halkı gelirine göre farklılığın hangi gruplardan kaynaklandığını tespit etmek için Tukey testi yapılmıştır. Tukey testi sonuçlarına göre “asgari ücret ve altı” geliri olan kişilerin ( x =3,54) ortalamasının ve “açlık sınırı” gelir durumuna sahip olan kişilerin ( x =3,57) ortalamasının “yoksulluk sınırı üzeri” gelir durumuna sahip olan kişilerin ( x =3,23) ortalamasından daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Bu sonuca göre “yoksulluk sınırı üzeri” gelir durumuna sahip olan kişilerin “asgari ücret ve altı” ve “açlık sınırı” gelir durumuna sahip olan kişilere göre Van ili konusunda daha olumsuz düşündükleri söylenebilir. Van kahvaltısı konusunda farklılığın hangi gruplardan kaynaklandığını tespit etmek üzere yapılan Tukey testi sonuçlarına göre “açlık sınırı” geliri olan kişilerin ( x =3,97) ortalamasının “yoksulluk sınırı üzeri” geliri olan kişilerin ( x =3,70) ortalamasından daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuca göre “açlık sınırı” geliri olan kişilerin “yoksulluk sınırı üzeri” geliri olan kişilere göre Van kahvaltısı konusunda daha olumlu düşündüklerini söylemek mümkündür.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Destinasyon markalaşma sürecinde Van ilinin mevcut potansiyelini ziyaretçilerin gözünden ortaya koymak ve önemli bir gastronomik ürün olarak Van Kahvaltısının bu süreçteki önemini vurgulamak amacıyla yapılan bu araştırmaya katılan kişilerin demografik profili ağırlıklı olarak 21-40 yaş arasında, lise ve dengi okul mezunu, yoksulluk sınırında hane halkı geliri olan, memur, öğrenci ve işsizlerden oluşmaktadır.
Yapılan araştırmada elde edilen bulgular ve bulgular ışığında uygulamacılara yönelik öneriler aşağıda yer almaktadır. Araştırmaya katılan kişilerin ağırlıklı olarak daha önce hiç Van’a gelmedikleri ve “farklı bir şehir görmek” ve “Van kahvaltısını tatmak” amacıyla Van’a geldikleri tespit edilmiştir. Bu sonucun Rand, Heath ve Alberts’in (2003) yiyecek ve içeceğin küresel ve yerel ölçekte turizm hareketi içindeki öneminin vurgulandığı çalışmasını destekler nitelikte olduğu dikkati çekmektedir. Van hakkında bilgi edinme kaynaklarının başında “internet”in geldiği, Van ilinin “Van Gölü” ve “Van Kahvaltısı” ile öne çıktığı, katılımcıların Van’dan ayrılırken akıllarında en çok kalan noktanın ise “Van kahvaltısı” olduğunu söylemek mümkündür.
Ayrıca araştırmaya katılanların Van hakkında genel izlenimlerinin olumlu olduğunu ve buna bağlı olarak Van’ı çevrelerindeki kişilere tavsiye etmeyi ve Van’ı tekrar ziyaret etmeyi düşündüklerini belirtmişlerdir. Araştırmada elde edilen bu bulguların Selwood’un (2003) mutfak kültürünün destinasyonların farklılaşarak destinasyon markalaşmasında etkili bir faktör olabileceğini, farklı yörelerin mutfaklarının kişilerin diğer kültürleri tanıması için fırsat olduğunu ve bu nedenle ziyaretçiler için gıda tüketiminin seyahat deneyiminin merkezinde yer aldığını vurguladığı çalışmasını destekler nitelikte olduğu dikkati çekmektedir. Bu bulgulardan hareketle; yerel yönetimlerin ve sektör temsilcilerinin özellikle internet aracılığı ile Van kahvaltısını ön plana çıkaran pazarlama faaliyetlerinde bulunmasının gerek Van ilinin markalaşması gerekse Van kahvaltısının marka ürün haline gelmesi hususunda son derece önem arz ettiğini söylemek mümkündür.
Araştırmaya katılan kişiler destinasyon markalaşma sürecinde Van ili hakkında doğal güzelliklere, tarihi eserlere ve kaliteli konaklama tesislerine sahip olmasını önemli olarak değerlendirirken, düzenli bir trafik akışının olmasını önemsememektedirler. Bu bulgular ışığında; marka şehir olma sürecinde Van ilinin mevcut doğal güzelliklerinin ve tarihi eserlerinin korunarak sonraki nesillere miras olarak taşınması ve konaklama işletmelerinin mevcut hizmet kalitelerini koruyarak daha kaliteli hizmetler sunmaya yönelik çalışmalar yapması gerektiğini söylemek mümkündür.
Araştırmaya katılan kişiler gastronomik ürün olarak Van kahvaltısı hakkında Van kahvaltısının popüler ve tanınmış olması ile kahvaltı salonlarına ulaşımın kolay olmasını önemli olarak değerlendirirken, Van Kahvaltısı salonlarında kültürel deneyim (yöresel kıyafet giyilmesi gibi) yaşamayı önemsememektedirler. Van kahvaltı salonlarının işletmecilerinin hizmet kalitelerini düşürmeden çalışmaları, internet aracılığı ile tanınılırlıklarını arttırmaları ve ulaşımın kolay sağlandığı alanlarda hizmet vermeye devam etmeleri gerekmektedir.
Yapılan t testi sonucuna göre;
araştırmaya katılan kişilerin cinsiyetlerine göre destinasyon markalaşma sürecinde Van iline ve gastronomik ürün olarak Van kahvaltısına ilişkin ifadelere katılım düzeylerinde p>0,05 anlamlılık düzeyinde anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan kişilerin yaşlarına, eğitim durumlarına, mesleklerine ve hane halkı gelirlerine göre destinasyon markalaşma sürecinde Van ili ve gastronomik ürün olarak Van kahvaltısı hakkındaki ifadelere katılım düzeylerinin farklılaşıp farklılaşmadığını test etmek için yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçlarına göre; yaş gruplarına göre p>0,05 anlamlılık düzeyinde anlamlı bir fark olmadığı, eğitim durumlarına (Van ili = lisans ile ilköğretim, ortaöğretim ve ön lisans arasında, ilköğretim ile lisansüstü arasında; Van kahvaltısı = Lisans ile ilköğretim ve ortaöğretim arasında) ve aylık hane halkı gelir durumlarına (Van ili = “yoksulluk sınırı üzeri” ile “asgari ücret ve altı” ve “açlık sınırı” arasında; Van kahvaltısı = “açlık sınırı” ile “yoksulluk sınırı ve üzeri” arasında) göre p>0,05 anlamlılık düzeyinde anlamlı bir fark olduğu tespit edilmiştir.
Van ili hakkındaki ifadelere katılım düzeylerine ilişkin meslek durumlarına (İşçi ile memur, emekli ve işsiz arasında; öğrenci ile memur arasında) göre p>0,05 anlamlılık düzeyinde anlamlı bir fark olduğu, Van kahvaltısı hakkındaki ifadelere katılım düzeylerine ilişkin meslek durumlarına göre p>0,05 anlamlılık düzeyinde anlamlı bir fark olmadığı tespit edilmiştir. Araştırmaya katılan kişilerin eğitim seviyeleri ve hane halkı gelir seviyeleri yükseldikçe markalaşma sürecinde Van ili ve önemli bir gastronomik ürün olarak Van kahvaltısı hakkındaki görüşlerinin olumsuz şeklinde gerçekleştiğini söylemek mümkündür. Bu bulgulardan hareketle eğitim ve gelir düzeyi yüksek kişilerin beklentilerinin yüksek olmasından dolayı bu durumun gerçekleşebileceği ve bu durumu düzeltmek için Van kahvaltı salonlarının beklentileri karşılayacak ve hatta aşacak nitelikte hizmetler sunması gerektiğini söylemek mümkündür.
Araştırmalarda yapılmak istenen ancak çeşitli nedenlerle yapılması mümkün olmayan bazı sınırlılıklar bulunabilmektedir. Bu sınırlılıklar bazen araştırmacının kontrol ve etki alanının dışında olabileceği gibi bazen de fayda-maliyet açısından uygun olmadığı için ortaya çıkabilir (Karasar, 2012, s.73). Bu araştırmanın sınırlılıkları ve sonraki araştırmalar için öneriler aşağıda belirtilmektedir;
a) Araştırmanın evrenini Van’ı ziyaret eden ziyaretçiler oluştururken, araştırmanın örneklemini ise 1 Haziran 2014 tarihinde Atatürk Kültür
Parkı’nda “Dünyanın En Kalabalık Kahvaltı Sofrası Organizasyonu”nu ziyaret eden ziyaretçilerin tümü oluşturmaktadır.
b) Araştırmada ekonomik olması, çok sayıda veri toplama imkânı sağlaması, geniş kitlelere ulaştırılabilirliği gibi nedenlerle veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Dolayısıyla araştırma, anket kullanımının getirdiği tüm sınırlılıkları taşımaktadır. Daha sonra yapılacak olan araştırmalarda farklı veri toplama araçları kullanılabilir.
c) Anket formunun sadece Türkçe hazırlanmış olması, anketin cevaplandırılmasında bu dili bilmeyen kişilere her ne kadar araştırmacılar tarafından yardımcı olunsa da uygulanmasını zorlaştırmıştır. Daha sonra yapılacak araştırmalarda farklı dillerde hazırlanmış anketler kullanılabilir.
d) Elde edilen veri kişisel beyana dayalıdır. Katılımcılar kendilerine yöneltilen sorulara ideal olduğunu düşündükleri cevapları vererek gerçekte olanı yansıtmamış olabilirler.
e) Veri belli bir zaman diliminde toplanmıştır. Araştırma verisi katılımın yoğun olacağı tahmin edildiğinden, 1 Haziran 2014 tarihinde Atatürk Kültür Parkı’nda “Dünyanın En Kalabalık Kahvaltı Sofrası Organizasyonu”nda toplanmıştır. Farklı dönemlerde toplanacak verilerle farklı bulgular elde edilebileceği dikkate alınmalıdır.
f) Araştırma bulguları Van ilini ziyaret eden tüm ziyaretçilere genellenemez.
g) Ziyaretçiler anketi doldurduğu sırada etkilenebilecekleri çevresel faktörlerin kontrol edilememesi araştırma bulgularını etkileyebilir. Araştırmacının, turistlerin anketi doldururken etkilenebileceği olası çevresel faktörler üzerinde kontrolü bulunmamaktadır.
Kaynakça
Aaker, D. (1991). Managing Brand Equity: Capitalizing on the Value of a Brand Name. New York: Free Press.
Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. Sakarya Yayıncılık.
Blain, C., Levy, S. E., & Ritchie, J. B. (2005). Destination branding: Insights and practices from destination management organizations. Journal of travel research, 43(4), 328-338.
Buhalis, D. (2000). Marketing the Competitive Destination of the Future, Tourism Management, 21 (1): 97-116.
Cohen, E., & Avieli, N. (2004). Food in tourism: Attraction and impediment. Annals of Tourism Research, 31(4), 755-778.
Çakıcı, A. C., & Murat, Aksu. (2007). Çekim Yeri Seçiminde Grup Etkisi: Yerli Turistler Üzerine Bir Araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 18(2), 183-194.
Doğdubay, M., & Sünnetçioğlu, A. (2014). Gastronomik Kimliğin Korunmasında Coğrafi İşaretlemenin Rolü: İnegöl Köftesi Örneği. Eko-Gastronomi Dergisi, 47.
Florek, M. (2005). The country brand as a new challenge for Poland. Place Branding, 1(2), 205-214.
Fox, R. (2007). Reinventing the gastronomic identity of Croatian tourist destinations. International Journal of Hospitality Management, 26(3), 546-559.
Framke, W. (2002). The destination as a concept: A discussion of the business-related perspective versus the socio-cultural approach in tourism theory. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 2(2), 92-108.
Güler, S. (2010). Türk mutfak kültürü ve yeme içme alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (26), 24-30.
Gülmez, M., Babür, S., & Yirik, Ş. (2012). Turizmde Destinasyon Markalaşması ve Alanya Örneği. I. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi, 15-18.
Harrington, R. J., & Ottenbacher, M. C. (2010). Culinary tourism—A case study of the gastronomic capital. Journal of Culinary Science & Technology, 8(1), 14-32.
Haven-Tang, C., & Jones, E. (2006). Using local food and drink to differentiate tourism destinations through a sense of place: A story from Wales-dining at Monmouthshire's great table. Journal of Culinary Science & Technology, 4(4), 69-86.
İslamoğlu, A. H. (2009). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri:(SPSS uygulamalı). Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ.
Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Asil Yayınları.
Karamustafa, K., & Çeşmeci, N. (2006). Paket Tur Operasyonunda Turist Rehberlerinin Karşılaştıkları Yönetsel Sorunlar Üzerine Bir Araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 17(1), 87-97.
Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel Yayın Dağıtım.
Kim, Y. G., Eves, A., & Scarles, C. (2009). Building a model of local food consumption on trips and holidays: A grounded theory approach. International Journal of Hospitality Management, 28(3), 423-431.
Kotler, P. & Armstrong, G. (1999). Principles of Marketing. New Jersey: Prentice Hall Inc.
Kotler, P., Ang, S.H., Leong, S.M. & Tan, C.I. (1999). Marketing Management: An Asian Perspective. Singapore: Prentice Hall Inc.
Kozak, M. (2014). Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım Teknikleri. Detay Yayıncılık. Ankara.
Kozak, N. (2006). Turizm pazarlaması. Detay Yayıncılık.
Mak, A. H., Lumbers, M., & Eves, A. (2012). Globalisation and food consumption in tourism. Annals of Tourism Research, 39(1), 171-196.
Mak, A. H., Lumbers, M., Eves, A., & Chang, R. C. (2012). Factors influencing tourist food consumption. International Journal of Hospitality Management, 31(3), 928-936.
McKercher, B., Okumus, F., & Okumus, B. (2008). Food tourism as a viable market segment: It's all how you cook the numbers!. Journal of Travel & Tourism Marketing, 25(2), 137-148.
Morrison, A. M., & Anderson, D. J. (2002). Destination branding. Dipresentasikan pada.
Nakip, M. (2003). Pazarlama araştırmaları teknikler ve (SPSS destekli) uygulamalar. Seçkin Yayıncılık.
Percy, L. (2008). Strategic Integrated Marketing Communication: Theory and Practice. Canada: Elsevier Inc.
Qu, H., Kim, L. H., & Im, H. H. (2011). A model of destination branding: Integrating the concepts of the branding and destination image. Tourism Management, 32(3), 465-476.
Rand, G. E. D., Heath, E., & Alberts, N. (2003). The role of local and regional food in destination marketing: A South African situation analysis. Journal of Travel & Tourism Marketing, 14(3-4), 97-112.
Rızaoğlu, B. (2004). Turizm pazarlaması. Detay Yayıncılık.
Selwood, J. (2003) The lure of food: Food as an attraction in destination marketing in Manitoba, Canada. In C.M. Hall, L. Sharples, R. Mitchell, N. Macionis and B. Cambourne (eds) Food Tourism around the World (pp. 178–91). Oxford: Butterworth Heinemann.
Ural, A., & Kılıç, İ. (2006). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi: SPSS 10.0-12.0 for windows. Detay Yayıncılık.
Ural, A., & Kılıç, İ. (2011). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Detay Yayıncılık.
Van Büyükşehir Belediyesi (2014). Güneşin ve Tarihin Başkenti Van, Tanıtım Kitabı.
Yavuz, M.C. (2007). Uluslararası Destinasyon Markası Oluşturulmasında Kimlik Geliştirme Süreci: Adana Örneği. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Adana.
Yenipınar, U., Köşker H. & Karacaoğlu S. (2014). Turizmde yerel yiyeceklerin önemi ve coğrafi işaretleme: Van otlu peyniri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2/2, 13-23.
Yergaliyeva, A. (2011). Destinasyon Markalaşma Sürecinde Yerel Mutfağın Yeri (Uralsk Bölgesi’ndeki Restoranlar Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
Yükselen, C. (2000), Temel Pazarlama Bilgileri, Adım Yayıncılık, Ankara.
İnternet Kaynakçası
Türk Dil Kurumu Resmi İnternet Sitesi, http://tdk.gov.tr/ (Erişim Tarihi, 29.05.2015).
Amerikan Pazarlama Birliği İnternet Sitesi, https://www.ama.org/resources/Pages/Dictionary.aspx (Erişim Tarihi, 29.05.2015).
Van İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Resmi İnternet Sitesi, http://www.vankulturturizm.gov.tr/ (Erişim Tarihi, 29.05.2015).
Milliyet Gazetesi İnternet Sitesi, http://www.milliyet.com.tr/van-kahvaltisi-guinnes-rekorlar-gundem-1890913/ (Erişim Tarihi, 02.06.2014).
Van Kahvaltısı İnternet Sitesi, http://www.vankahvaltisi.com/ (Erişim Tarihi, 29.05.2015).
Van Ticaret ve Sanayi Odası, http://vantso.org.tr/ (Erişim Tarihi, 01.06.2014).